Amsterdam, 10 december 2024
Beste Brigitte, geachte gasten, vriendinnen en vrienden van Drs. P, de liedkunst en het theater – de doctorandus zelf zou geroepen hebben: Duizendkoppige menigte!
(Ik ben Ivo de Wijs, lid van Het Heen- en Weerschap. Dat is het genootschap dat de auteursrechten van de doctorandus ontvangt om daar leuke dingen mee te doen, zoals het eten van uitsmijters, het drinken van Duvel-van-Moortgats EN het uitreiken van de Drs. P Trofee, die eerder werd toegekend aan Midas Dekkers, Wim T. Schippers en Hugo Matthysen.)
Graag wil ik beginnen met het ophalen van een oud woord: verkneukelen. Volgens het woordenboek is zich verkneukelen het op voorhand zich in de handen wrijven. Eigenlijk zou verkneukelen betekenen ‘de knokkels (tegen elkaar) wrijven’; met andere woorden, knokkels en kneukels zijn lichamelijke familie. En over familie sprekend: ik heb het verkneukelen geërfd van mijn goede moeder, die er een enorm talent voor had. Wij gingen naar Toon Hermans kijken en mijn moeder had al de grootste lol vóór het doek openging. In haar euforie sleepte ze alvast een deel van de zaal mee. Het werd steeds gezelliger en toen Toon Hermans opkwam merkte hij dat hij een gemakkelijke avond zou krijgen.
Ik heb – zoals gezegd – het verkneukelen geërfd en ik wrijf mij vooral de knokkels bij de voorstellingen van Brigitte Kaandorp. Door mijn extreem hoge leeftijd vallen er af en toe wat gaten in mijn geheugen, maar er blijft nog genoeg over. Toen ik nog in Noord woonde, trok ik naar het Zonnehuis om mij te verkneukelen. Daar zag ik Brigitte in een buitengewoon verrassende omgeving met een buitengewoon verrassend ensemble. Verrassend was ook dat lied over het soppen van een schuifpui, dat mij opnieuw duidelijk maakte dat een goed lied zijn onderwerp reduceert tot een aanleiding. Maar er is meer, want Brigitte Kaandorp stelt haar verkneukelaars nooit teleur. Wie herinnert zich niet het prachtige lied
Heut kommt der Hans nach Haus, freut sich die Lies
Ob er aber über Oberammergau
Oder aber über Unterammergau
Oder ob er überhaupt nicht kommt
Ist nicht gewiss
Een evergreen of als u wilt een immergrün, maar door Brigitte tot boven de Duitse bergtoppen getild. Of neem de bonte avond met de imposante Bert Klunder als schooldirecteur, en Brigitte als het complete lerarenbestand – in haar eentje. Of neem de onvergetelijke avond dat la Kaandorp zonder bovenstukje het podium betrad om met de handen voor de borsten het Nederlands cabaret een geheel nieuwe, totaal onverwachte impuls te bezorgen. Ik licht er nog een programma uit: het programma dat Brigitte maakte samen met Jenny Arean – vorig seizoen in Carré. Vóór de tournee had Jenny gezegd: Zeg Brigitte, ik ben nog ouder dan Ivo de Wijs, ik zou graag van de autocue zingen, waarop Brigitte zei: Nee, ik bedenk wel een oplossing. En die oplossing kon je horen bij de toegift. Brigitte zong en Jenny herhaalde het. Simple comme bonjour. Ik geef u een indruk:
Brigitte: Ik heb zo’n vreselijke jeugd gehad
Jenny: Ja, zij heb echt een hele moeilijke jeugd gehad
Brigitte: Met ouders die me niet begrepen
Jenny: Ja, haar ouders die begrepen haar niet, wat ook ergens wel te begrijpen is
Nou, ja – en dat zo dan verder. Heel erg slim en heel erg leuk.
Nu stop ik met achteromkijken om even vooruit te kijken. Brigitte en Jenny staan weer samen op het podium met Patrick Stoof en Jenny’s kleindochter Jente van der Brenk. Ook een mooie reden om mij weer eens te verkneukelen.
Terzijde: ‘verkneuteren’ bestaat ook, dat is het hebben van binnenpretjes. Is ook leuk, maar je omgeving heeft er niet zoveel aan. Goed, Brigitte, Jenny, Patrick en Jente en een live-orkest spelen De Grote Adventshow. (Die Jenny Arean mag het ontkennen, maar stiekem blijft zij eeuwig jong. Ik meen dat Brigitte dit keer de moeder van Jenny speelt, maar het kan ook andersom zijn natuurlijk: ik ga kijken.)
Banjerend door herinneringen, anekdotes en actualiteiten, kom ik stilaan toch een beetje ter zake. Wij, van Het Heen- en Weerschap (Hanca, Maaike, Jaap, Paul, Vic en ik) hebben door onze jarenlange omgang met Drs. P een goed oog gekregen voor wat goed is en wat leuk is. En Brigitte Kaandorp – ik gaf al wat voorbeelden – is goed en leuk. Wij bewonderen haar om een aantal redenen: haar teksten zijn geweldig en dan heb ik het niet alleen over al die zeer geestige verhalen over ANWB-echtparen en bezoekjes aan een Tuincentrum met enigszins onachterhaalbare ouders. Nee, er is veel meer. Waar Brigitte begon met eenvoudige tokkelliedjes bij de ukelele (denk aan ‘Annelies van der Pies’) wist zij van lieverlede haar pen ook te scherpen aan allerlei andere onderwerpen. Heldere taal. Duidelijke beelden. Het heeft een hoop leuks opgeleverd met voorop het lied over Andries Knevel, de herhaalde klaagzangen over het Moeilijke Leven waaraan Brigitte almaar niet weet te ontsnappen, de magistrale regels van het lied ‘Dit is een meezinger’ (… en als iedereen meezingt / zingt er niemand niet mee) maar ook een aantal ernstige, stemmige liederen over serieuze onderwerpen. Ook in De Grote Adventshow schijnt weer een prachtig ingetogen nummer te zitten. Ik zie ernaar uit, want ik zei het al: Kaandorp komt haar verkneukelaars immer tegemoet. Zij krijgen waar voor hun geverkneukel.
Drs. P leunde op twee pijlers: talent en ambachtelijkheid. Over talent spraken we niet met hem. Talent hoorde er gewoon te zijn. Had je dat niet, kon je beter fietsenmaker of politicus worden. Met ambachtelijkheid lag het anders. De doctorandus was als theoreticus eigenlijk groter dan als practicus – of om het anders te formuleren: hij was als schrijver groter dan als uitvoerder. Uitvoerend bleef hij een amateur, maar al schrijvend bleef hij schuren en schaven. Toen Brigitte wat uitgekeken raakte op haar viersnarige ukelele, besloot zij de piano te omarmen en ik heb me onlangs laten wijsmaken dat zij ook nog viool en accordeon speelt. Die wil om veelzijdiger te worden, om andere of hogere doelen na te streven, om steeds beter en geestiger te worden, om nieuwe vaardigheden op te doen, is kenmerkend voor Brigitte Kaandorp.
De wereld is dezer dagen een groter tranendal dan we in lange tijd hebben aanschouwd. Erg goed gaat het niet, maar gelukkig hebben wij mensen ook op sombere momenten de mogelijkheid ons te verkneukelen. Natuurlijk, de nacht is zwart, maar de sterren zullen flonkeren. Kijk, de dag is nog nat en koud, maar de zon zal komen, zegt de buienradar. En, helaas, televisie en dagblad hebben weer niets opwekkends te melden over de brandhaarden op de aardbol, maar als de ellende ons wat te veel wordt, is er een tegenwicht van ongelooflijke kwaliteit. Straks gaat het zaallicht uit en het voordoek open. Straks speelt het orkest. Straks komt Brigitte Kaandorp. Dus doe wat u doen moet: verkneukel u.
De Drs. P Trofee 2024 gaat naar Brigitte Kaandorp met onze grote waardering voor haar teksten en voorstellingen. Uiteraard hopen we dat Brigitte haar orkest, haar kantoor, haar man en haar podiumhandlangers zal laten delen in onze appreciatie, maar de trofee is voor haar. Mag ik uw klaterend handgeklap voor Brigitte Kaandorp. Ik heb gezegd.
Ivo de Wijs, namens Het Heen- en Weerschap