Door Ivo de Wijs m.m.v. Dafne Holtland
Om een van de favoriete begroetingen van Drs. P te gebruiken:
Wees welkom, dames en anderen.
Ik krijg gelukkig wat hulp bij deze lofrede. Dafne Holtland, een oude kennis van Drs. P – hoewel ik beter kan zeggen: een jonge kennis van Drs. P – zal de citaten en toelichtingen doen, dan doe ik de rest.
‘Ik heb een vrouw bemind, die best
een tweede Troje zou verdienen’
Kijk, dat is een citaat. Een citaat van de laureaat. En daarom nu meteen een zeer speciaal welkom aan Jean Pierre Rawie en aan Esther van der Meer, om de woorden van Jean Pierre te gebruiken:
De Jonge Vrouw Die Alle Dingen Nieuw Maakt!
Wij beleven de uitreiking van de Drs. P Trofee. Het is nog steeds niet helemaal duidelijk aan welke criteria men moet voldoen om deze felbegeerde prijs in de wacht te slepen, maar Talent en Taalbeheersing strekken tot aanbeveling. Sommige prijswinnaars – ik denk aan Midas Dekkers en Paul Prenen – hebben met de doctorandus opgetreden, Brigitte Kaandorp sprak met hem in diverse treinen, maar Jean Pierre Rawie heeft zelfs in het huis van de doctorandus en diens vrouw gelogeerd, toen het echtpaar Polzer op vakantie was. Jean Pierre schreef daarover:
Het ging om inbraakpreventie. Het leek de Polzers een vertrouwd idee als er regelmatig iemand in het huis verkeerde. Ik mocht van Mieke (zo heette de vrouw) alles gebruiken en ‘mij gedragen of ik thuis was’.
Jaja, u voelt de bui al hangen. Na twee weken kwam het echtpaar terug en Mieke sprak:
Je hebt de shampoo opgemaakt.
Pardon, eh…
Je Hebt De Sham-Poo Op-Ge-Maakt!!!!
Maar ik mocht alles vrijelijk gebruiken, zei Jean Pierre. Waarop Mieke zei:
Ja, maar dat gold natuurlijk niet voor de shampoo.
Want deze shampoo, schreef Jean Pierre:
Was uitheems van makelij en alleen in een klein gehucht bezuiden Grenoble te verkrijgen, waar hij werd vervaardigd op basis van geheime kruiden die louter bij nieuwe maan door een precies eenennegentig-en-een-half-jarige maagd waren geplukt.
Met Miekes echtgenoot Heinz bleven de contacten gelukkig goed en de doctorandus zou beslist van harte ingestemd hebben met de trofee-uitreiking van vanmiddag. En daarmee zijn we aangekomen bij het Leitmotiv van deze bijeenkomst:
Waarom heeft Jean Pierre Rawie nog nooit een oeuvreprijs gekregen?
In 2024 ging de P.C. Hooft-prijs voor poëzie naar een dichteres aan wier werken waarlijk geen touw is vast te knopen:
in elkaar verward gebladerte
in een lege studio riemt de man van het heftige handschrift zijn hond af
toe mijn trots
mijn plebejische bruid
sla maar kadetjes in
Wilt u het nog een keer horen? Nee? Hoeft ook niet, want dit kunt u zelf ook. We herhalen de vraag.
Waarom heeft Jean Pierre Rawie nog nooit een oeuvreprijs gekregen?
Dat is een raadsel. Wie hem leest, ziet het talent er af spatten. En aan vakmanschap ontbreekt het hem geen seconde. Je zou hooguit kunnen zeggen dat er een knik zit in zijn carrière. Hij heeft zich vroeger beziggehouden met humor en in zijn proza doet hij dat nog en tja… dat kán natuurlijk niet. Hij heeft daar zelf ook een en ander over gezegd:
In landen om ons heen vindt men het gewoon dat een gevestigd dichter ook kolderieke verzen schrijft. De hilarische poezenrijmsels van T.S. Eliot, waarop de musical Cats is gebaseerd, verhinderden niet dat hem de Nobelprijs werd toegekend. Te onzent is zoiets ondenkbaar: je gaat gebukt onder de last des levens óf je bent een oppervlakkige flierefuiter.
En de uitkomst zal duidelijk zijn: aan oppervlakkige flierefluiters worden geen prijzen uitgereikt. Jean Pierre heeft lang geleden eens de Wessel Gansfort-bokaal gehad, maar dat was zo’n lelijk ding dat de Jonge Vrouw het gedrocht naar de Kringloop heeft gebracht.
En hij heeft de Charlotte Köhlerprijs gekregen. In 2008. Dat was een mooie prijs van een mooie jury met o.a. Jacques Klöters en Peter Verstegen. Maar het was een prijs voor één boek! Géén oeuvreprijs.
Dat is wat aan te doen. De Drs. P Trofee is namelijk wél een prijs voor het gehele Verzameld Werk. En het Verzameld Werk van Rawie bestaat uit vele onderdelen, zoals:
Proza
Inmiddels zijn er vier – zeer fraai vormgegeven – boeken uit met beschouwingen van Jean Pierre. Een biografie in stukjes – een genoegen om te lezen. Het shampoo-verhaal komt uit één van die vier boeken. Maar er is méér.
Liedjes
De Groningse zanger Koos Huizenga is niet meer bij ons, maar hij zong louter teksten van Driek van Wissen en Jean Pierre Rawie. Jean Pierre heeft zelf geen hoge dunk van zijn liedteksten, maar dat is niet terecht. Ze zijn heel goed en door en door Rawie:
Zij kwam uit Garnwerd en hij uit Uithuizen,
Ze hadden elkaar bij het kerkhof ontmoet.
Bij de eerste aanblik al wisten zij beiden
Dat ware liefde betaald wordt met bloed.
En er is nóg meer.
Vertalingen
Jean Pierre kan talen lezen waar wij alleen van kunnen dromen en al lezend ontdekt hij allerlei buitenlandse parels, die hij vervolgens nauwgezet in onze eigen taal vertaalt. Jean Pierre was dan ook een gewaardeerd medewerker van De Tweede Ronde, in opzet een tijdschrift voor vertalers. En via die veelal uitheemse verzen komen wij bij de hoofdmoot van Jean Pierres oeuvre:
Poëzie
En vooral voor deze rubriek geldt:
Waarom heeft Jean Pierre Rawie nog nooit een oeuvreprijs gekregen?
Dat is onbegrijpelijk. Mogelijk heeft het te maken met de ambachtelijke aanpak van de dichter. Hij kent z’n vak. Rijm, metrum, ritme, interpunctie, het is allemaal dik in orde, maar er zijn veel dichters die anno nu zo’n gedegen aanpak verafschuwen. Hoe noemen zij Rijm?
Dwang
En Metrum?
Ouderwets
En grammatica?
Een keurslijf
Wist Gerrit Kouwenaar wat ‘schrikkelrijm’ is?
Nee, Gerrit Kouwenaar wist NIET wat schrikkelrijm is.
En dus schreef hij:
Ik weet wat jullie KRIJgen
oorVIJgen
En toch kreeg hij de P.C. Hooft-prijs en de Prijs der Nederlandse Letteren voor zijn gehele oeuvre – dus ook voor die oorVIJgen.
Bij Jean Pierre kom je zulke rariteiten niet tegen. Hij is vormvast, maar niet voorspelbaar, zijn thematiek is klassiek, maar zijn benadering van de grote thema’s: Liefde, Dood, Geluk, is volstrekt persoonlijk, maar kennelijk niet modieus genoeg. En daarom nog één keer de Grote Vraag… en doet u vooral mee…:
WAAROM HEEFT JEAN PIERRE RAWIE NOG NOOIT EEN OEUVREPRIJS GEKREGEN?
Dat is onduidelijk, want niemand verdient zo’n prijs meer dan Jean Pierre Rawie. Over zijn techniek hebben we het al gehad. Maar nog niet over zijn thematiek. Die thematiek is zowel universeel als individueel. Jean Pierre baant zich dichtend een pad door de raadselen van ons bestaan. En hij gaat niets uit de weg…:
Zijn ouders. Zijn jeugd. Zijn wilde jaren. Zijn vrolijke samenwerking met wijlen Driek van Wissen, zijn liefdes en voorliefdes. Winst en verlies. Het omzien naar verdriet en vergissingen en het oprichten van het hoofd om de dood in de ogen te kunnen kijken. Het is er allemaal. En beter vind je het nergens.
Door de thematiek wordt de poëzie van Rawie wel klassiek genoemd, maar deze klassieke, vormvaste poëzie blijkt springlevend en is – misschien speelt er her en der ook wel wat jaloezie mee – buitengewoon succesvol.
Zijn prachtige regels staan in overlijdensadvertenties en op grafstenen. Middelbare scholieren kennen zijn verzen uit het hoofd. Hij staat met zeven verzen in de Dikke Komrij en met zes in de Dikke Ilja Leonard Pfeijffer.
En mijn dochter heeft nog bij ’m op schoot gezeten. (Ja, toen ze nog klein was.)
Er is…
Zei Jean Pierre menigmaal…
… eigenlijk maar één ding dat aan mijn geluk ontbreekt. En dat is de Drs. P Trofee.
We zullen die leemte vullen. Hier is de trofee! Deze trofee wordt uitgereikt aan kunstenaars die de werkwijze, de stijl en het gedachtengoed van Drs. P in ere houden. Kunstenaars die net als Drs. P oog hebben voor:
Vakmanschap en beheersing van de vorm
Veelzijdigheid
Humor
Optimale benutting van de rijkdom en wendbaarheid van de Nederlandse taal, en
Trouw aan de eigen stijl, tegen alle modetrends in
Jean Pierre Rawie, wees zo goed even naar voren te komen. Hanca Leppink, bestuurslid van Het Heen- en Weerschap, zal de Drs. P Trofee 2025 uitreiken aan de beste dichter die we in Nederland hebben, tevens een oude vriend van Drs. P-zelf.
Alsjeblieft.
Zo, en nu geen shampoo, maar shampagne. En eerst: applaus!